30 Ocak 2011 Pazar

GIDA KATKI MADDELERİ

Gıda Katkı Maddesi nedir?
Gıda katkı maddeleri en geniş anlamıyla gıdalara ilave edilen maddelerdir. Istılahtaki tanımı ise "Dolaylı veya dolaysız olarak bir yiyeceğin bir bileşeni haline gelmesi veya özelliklerini etkilemesi amacıyla kasıtlı olarak kullanılan maddelerdir".

Bu tanım yiyeceklerin üretim, işlemleme, muameleye maruz bırakma, paketleme, taşıma ve depolanma süresince kullanılan maddeleri içermektedir.

Şayet bir madde bir yiyeceğe özel bir amaçla eklenmiş ise bu katkı maddesine direk katkı maddesi denir.

Mesela, içecek, puding, yoğurt, ciklet ve diğer gıdalarda kullanılan düşük kalorili tatlandırıcı olan aspartam bir direk katkı maddesidir. Birçok direk katkı maddesi gıdaların etiketinde içindekiler kısmında belirtilir. İndirek gıda katkı maddeleri ise gıdanın paketlenme, depolanma ve diğer işlemleri esnasında eser miktarlarda gıdalara karışan maddelerdir.

Mesela paketleme maddelerinin çok az miktarları depolanma süresince gıdaların içerisine geçebilmektedir (1).

Bir yılda ne kadar gıda katkı maddesi yiyoruz?
Food Safety (Eagan Press) kitabının yazarı, gıda ve beslenme profesörü Julie Miller (the College of St. Catherine in St. Paul, Minn) demektedir ki:
Amerikalılar (şehir hayatı yaşayanlar da yaklaşık olarak benzer şekilde beslenmektedir.) bir yılda yaklaşık olarak ağırlıkları kadar gıda katkı maddesi tüketmektedirler.
Bu çok fazla bir miktardır. Bu yüzden bunların ne olduğunu ve zararlı olup olmadıklarını açığa çıkarmak için çalışmaya değer (8).

Gıdaların veya katkı maddelerinin bir kısmı bazı hastalıkları tetikleyebilir mi? Evet. Bazı gıdalar veya gıda katkı maddeleri aşağıdaki bulgulardan birinin veya daha fazlasının oluşmasını tetikleyebilir:
Dikkat Sürdürüm Bozukluğu / Hiperaktivite Sendromu
Alerji
Astma
Otizm, Yaygın gelişimsel bozukluk, Enüresis (Altına idrar kaçırma)
Davranış bozuklukları
Depresyon, Duygu durum değişiklikleri
Kulak ağrıları, Kronik orta kulak iltihabı
Göz problemleri
G6PD Enzim eksikliği, Mide-barsak problemleri, Mide ağrısı
Baş ağrısı, Migren
Nazal polip
Cilt problemleri, Egzema, Ürtiker
Uyku problemleri
Tikler, Tourette sendromu

Gıda katkı maddeleri gerekli midir ve sağlığa zararlımıdır? Günümüzde dünya nüfusunun çoğu şehirlerde yaşamaktadır. Bu yüzden yiyecekleri gıdaları kendilerinin yetiştirme imkanı yoktur. Bunun yanında birçokları, hızlı yaşamın gereği hazır gıdaları fazlaca kullanılmak zorunda kalmaktadırlar.

Günümüzün yaşam tarzı nedeniyle hazır gıda kullanımı neredeyse kaçınılmaz hale gelmiştir. Gıda katkı maddeleri kullanılmaksızın üretilen gıdaların bozulması hızlı, maliyeti ise daha fazla olmaktadır.

Marketlerde satışa sunulan ürünlerin maliyetini düşürmek, raf ömrünü uzatmak ve diğer markalarla rekabet etmek gibi faktörler katkı maddelerini kullanmayı zorunlu hale getirmektedir. Dolayısıyla, aslında gıda katkı maddelerini kullanmak mutlak anlamda gerekli olmamakla beraber, günümüz yaşam tarzı sonucu bu maddeleri kullanmak kaçınılmaz hale gelmiştir.

Gıda katkı maddeleri kullanılmadan üretilebilen hazır gıdaların sayısı ise oldukça azdır. Tüketicilerin katkı maddesi kullanılmamış veya daha az kullanılmış ürünleri tercih etmesi sonucu zamanla üreticiler gıda katkı maddesi kullanımını azaltmaktadırlar.

Gıdalara katılan 8000 in üzerinde katkı maddesi vardır. Henüz hepsinin zararlı olup olmadığı test edilmemiştir (72).

Bazı maddelerin zararlı olduğu, bazılarının zararsız olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir. Bunun yanında oldukça fazla sayıdaki madde hakkında çelişkili sonuçlar ileri sürülmektedir. FDA gibi bazı kurumlar yaptığı araştırmalarla tüm gıda katkı maddelerini gıdalarda kullanılmasına müsaade edilmeden önce değerlendirir.

Daha sonra gıdalarda kullanılabilecek miktarlarını sağlığa zararlı olmayanları tespit ederek kullanılmasına izin verir (2). Ancak kurumlar arasında da çelişkiler olmaktadır.

Bilinçli tüketici olarak ne yapmalıyız? Gıda katkı maddelerinden tamamen kaçınmak neredeyse imkansız hale gelmiştir. Dolayısıyla bunları kullanmakla ilgili bir strateji gerçekleştirilebilir. Önerilerimizi şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Gıda katkı maddesi içermeyen ve bunu etiketinde belirten gıdalar tercih edilebilir. Tüm çeşitlerde bu sağlanamasa bile bazı çeşit gıdalarda sağlanabilir.

2. En az gıda katkı maddesi içerenler tercih edilebilir. Aynı cins ürünlerin (mesela meyve suları) içerikleri incelenecek olursa katkı madde içeriklerinin farklı olduğu görülecektir. Bir çok ülkede tüketicinin katkı maddesi içermeyen (veya daha az içeren) gıdaları tercih etmesi üreticileri daha az katkı maddesi kullanmaya itmiştir. Hatta bazı ülkelerde özellikle hiç katkı maddesi içermeyen veya tartışmalı katkı maddelerini içermeyen gıdalar üreten firmalar kurulmuştur. Ülkemizde de zaman içerisinde katkı maddelerine karşı bir bilinç geliştirilebilirse bunun sonuçları üretici firmalara olumlu olarak yansıyacaktır.

3. Zararsız olan katkı maddeleri belirlenerek bunları içeren gıdalar tercih edilebilir.

4. Zararsız olduğu kesin olmayan (tartışmalı) katkı maddeleri belirlenerek bunlardan kaçınılmaya çalışılır veya bunları en az içerenler tercih edilebilir. Zararlı, zararsız ve tartışmalı olan katkı maddeleri sitemizde tablo halinde verilmiştir.

5. Katkı maddelerinin elde edildiği kaynaklar bizim açımızdan önemliyse kaynağı açısından mahsurlu olan (veya şüpheli olanlar) belirlenerek bunları içermeyen gıdalar tercih edilebilir.

http://www.saglikvakfi.org adlı siteden alıntıdır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder